Thursday, 18 April 2024-
دیده بان هشتم : لغو يا تاخير پروازها كه در روزهاي آفتابي ايران به امري عادي تبديل شده است، در روزهاي برفي بهمن به اوج خود رسيد و بسياري مسافران سرگردان در فرودگاه‌ها، نه تنها نتوانسته‌اند غرامت اين لغو پروازها را دريافت كنند بلكه يك عذرخواهي ساده نيز از آنان دريغ شده است.ايرلاين‌هاي ايراني به راحتي از پرداخت غرامت و جبران خسارات شانه خالي كرده اند و با سوءاستفاده از شرايط خاص حاكم، حتي بليت‌ها به چهار برابر قيمت فروخته شده كه مورد اعتراض سازمان تعزيرات حكومتي نيز قرار گرفته است.
همان‌طوركه كنسل‌كردن پرواز براي مسافران هزينه دارد، لغو و تاخير پرواز نيز بايد براي ايرلاين ها هزينه داشته باشد؛ هرچند در ايران ما با بي‌قانوني فاحشي در اين زمينه رو به‌رو هستيم.ايرلاين‌ها به سختي زير بار قانون پرداخت غرامت در صورت لغو يا تاخير در پرواز مي‌روند. البته طبق عرف بين‌المللي حمل و نقل هوايي، تاخير پروازي تا نيم ساعت ايرادي ندارد اما در صورت تاخير بيش از نيم ساعت، ايرلاين مربوطه بايد جوابگوي مسافران باشد و بر اساس كنوانسيون‌هاي بين‌المللي لازم است به مسافران خسارت بپردازد و رضايت آنان را جلب كند. البته ايرلاين‌هاي ايراني هر كدام قوانين مربوط به خود را دارند و نيازي به پاسخگويي به مسافران در خود نمي‌بينند. هرچند ارديبهشت سال 94 آیین نامه حقوق مسافر از سوی سازمان هواپیمایی کشوری به شرکت‌های هواپیمایی ابلاغ شد تا وظایف ایرلاین‌ها در برابر مسافران در پروازهای داخلی شفاف شود و در مقابل مسافران پروازهای داخلی بدانند در زمان تاخیرهای پروازی که بخشی از این دستورالعمل است چه مطالبه‌ای باید از ایرلاین داشته باشند.
طبق اين آيين نامه در صورت بروز تاخير در انجام پرواز براساس زمان درج‌شده در بليت مسافر، در كنار عذرخواهي مسئولان شركت هواپيمايي مزبور بايد شركت هواپيمایي نسبت به اطلاع‌رساني از طريق سيستم اطلاعات پرواز به‌صورت مستمر اقدام كند. اگر تاخير بيش از يک‌ساعت و تا دوساعت باشد، باید از مسافران پذيرایي نوع نخست به‌عمل آید. ارائه اين پذيرایي مشروط به وجود زمان كافي براي پذيرايي و عدم افزايش تاخير بيشتر است. براي تاخير بيش از دو تا چهارساعت انجام پذيرایي حداقل نوع نخست با توجه به امكانات فرودگاهي و فراهم‌كردن امكان برقراري ارتباط تلفني براي اطلاع‌رساني تغيير پرواز در صورت درخواست مسافر و امكان انجام آن و اقدامات لازم براي اعزام با ساير شركت‌هاي هواپيمایي در صورت درخواست مسافر و در صورت وجود پرواز از همان مسير يا انتقال به مقصد نهايي از طريق مسيرهاي جايگزين غير از مسير درج‌شده در بليت و استرداد كامل وجه بليت مسافر در صورت انصراف او از ادامه پرواز بايد انجام پذيرد. حال زماني كه تاخير بيش از چهار ساعت باشد و با توجه به اثرات منفي روحي كه براي مسافران در پي دارد، مقرر شده شركت حمل‌كننده موظف به ارائه يک فقره بليت با تخفيف ٩٢درصد مشابه از لحاظ مسير و كلاس پروازي باشد. البته در مورد پروازهايي كه به‌دليل شرايط جوي يا امنيتي فرودگاه مبدا، مقصد و مسير دچار تاخير يا ابطال مي‌شوند، شركت‌هاي هواپيمايي با رعايت مقررات پذيرایي از مسافران فقط موظف به استرداد كامل وجه به مسافران هستند. در صورتي كه پرواز در مكاني به غير از مقصد مسافر يا نقطه مياني در پروازهاي اتصالي مندرج در يک بليت توقف كند، شركت هواپيمايي حامل موظف است مسافر را به مبدا يا مقصد پرواز مطابق يكي از روش‌هاي زير بازگرداند.الف- انتقال مسافر به مبدا توسط شركت هواپيمايي حامل يا هر يک از وسایل حمل‌ونقل صورت پذيرفته و كل وجه بليت بدون كسر جرايم پرداخت شود. ب- در صورت درخواست و انتقال مسافر به مقصد با هر وسيله نقليه عمومي زميني، اتوبوس، قطار و ... ضمن فراهم كردن شرايط اعزام باید تمام هزينه‌هاي آن توسط شركت هواپیمایی پرداخت شود.پرداخت غرامت در رابطه با تاخير يا لغو پرواز منحصر به ايران نيست و بسياري كشورها در اين زمينه قوانين و ضمانت اجراهاي واقعي ايجاد كرده اند و در راستاي تحقق حقوق مسافران گام هاي بزرگي برداشته اند كه مي‌تواند الگوي مناسبي براي ايران باشند تا شايد اوضاع نابسامان ايرلاين‌هاي ايراني اصلاح شود.براي نمونه درآمريكا قوانين جامعي در رابطه با جبران خسارت در تاخير پرواز ها يا لغو آن‌ها در نظر گرفته شده است. در اين كشور وزارت حمل‌ونقل پس از چهار ساعت تاخیر به ازای هر ساعت اضافه، در ازای هر مسافر ٢٧٥٠٠ دلار از شرکت جریمه دریافت می‌کند. از سوی دیگر هنگامی که شرکت‌ها، هواپیما را بیش از سه ساعت در پروازهای داخلی یا تعداد ساعات بیشتر در پروازهای بین‌المللی نگه می‌دارند، مجبور هستند به مقامات فدرال نیز جریمه بپردازند. براساس قوانین اتحادیه اروپا نیز تاخیر بیش از سه ساعت، لغو و ثبت نشدن مسافر در فهرست پرواز به ازای هر مسافر شامل ٦٠٠ یورو جریمه است.در اتحادیه اروپا نيز قوانين مدون و ثابتي براي نظارت بر عملكرد ايرلايني ها وجود دارد و در صورت بروز مشكل ، تاخير و لغو پرواز آن‌ها ملزم به جبران خسارت هستند. اگر در اروپا مسافت پرواز حدود ١٥٠٠ کیلومتر و هواپیما بیش از سه‌ساعت تاخیر داشته باشد، فرد می‌تواند تا ٢٥٠ یورو غرامت دریافت کند. همچنین در صورتی که پرواز در منطقه یورو ومسافت پرواز بیش از ١٥٠٠ کیلومتر (بین ١٥٠٠ تا ٣٥٠٠ کیلومتر) باشد و هواپیما بیش از سه ساعت تاخیر داشته باشد، مسافر می‌تواند تا ٤٠٠ یورو غرامت دریافت کند. چنانچه مسافت پرواز بیش از ٣٥٠٠ کیلومتر و مدت زمان تاخیر بین سه تا چهار ساعت باشد، شرکت باید ٣٠٠ یورو به هر مسافر غرامت دهد. در پروازهایی با مسافت بیش از ٣٥٠٠ کیلومتر و تاخیر بیش از چهار ساعت نیز، مسافر می‌تواند ٦٠٠ یورو خسارت از شرکت هواپیمایی دریافت کند.البته در صورت بروز شرايط اضطراري امكان پرداخت غرامت دستخوش منافع ايرلاين‌ها شده‌است ودر این زمینه اتحادیه اروپا قوانین بسیار کامل و جامعی درباره تاخیردر پروازها دارد. براساس قوانین در صورتی که دلیل تاخیر شرایط اضطراری و خارج از کنترل شرکت هواپیمایی باشد، مسافران نمی‌توانند غرامتی دریافت کنند که خطرات امنیتی، بی‌ثباتی سیاسی یا شرایط بد آب‌وهوایی و اعتصاب در این گروه می‌گنجد.هرچند در این حالت مسافران نمی‌توانند غرامتی دریافت کنند اما شرکت باید براي آن‌ها یک وعده غذایی، نوشیدنی، مکانی برای استراحت و ترانسفر یا حمل‌ونقل و هتل (با‌توجه به طول پرواز و میزان تاخیر) فراهم کند. البته مسافران نیز می‌توانند درباره شرایط اضطراری با شرکت هواپیمایی بحث کنند. به‌عنوان مثال اگر شرکت ادعا کند دلیل تاخیر بدی آب و هوا بوده است اما پروازهای دیگر انجام شده‌اند، در چنین شرایطی احتمال دارد شرکت‌ها تعریف شرایط اضطراری را بیش از حد لزوم گسترش و بسط بدهند. درهرحال این رویه در سال‌های اخیر تغییر کرده است. اگر مسافران بتوانند ثابت کنند دلیل تاخیر هواپیما «اضطراری» نبوده، می‌توانند از شرکت غرامت دریافت کنند. سال‌های گذشته در آمریکا و انگلیس برخی مسافران با پیگیری شکایات توانستند غرامت تاخیر یا لغو پرواز خود را دریافت کنند.
قانون