جمعه, 10 فروردين 1403-
نقش رسانه ها در پیشگیری از جرایم
- توضیحات
دیده بان هشتم : امروزه رسانه ها بهامروزه رسانه ها به خصوص رادیو و تلویزیون تاثیراتی آشکار، سریع، مستقیم، متعدد و بسیار نافذ بر جامعه دارند. رسانه ها یکی از مهم ترین نهادهای جامعه مدنی هستند که در زمینه پیشگیری از جرایم سه کاربرد دارند، یکی نقش آموزشی نهادها و تاثیر آن ها از طریق آموزش در راستای اجتماعی کردن افراد است. دومین نقش، نقش حمایت از افرادی ست که ممکن است در معرض جرایمی قرار گیرند که این جرایم به طور مستقیم یا غیرمستقیم با رفع نیازهای مادیشان سروکار دارد. نقش سوم، نقش نظارتی نهادهای جامعه مدنی است، یعنی نظارت آن ها بر پدیده مجرمانه و اطلاعرسانی آن به مردم.
یکی از کارکردهای رسانه در بعد آموزشی، ارائه آموزش های خاص همگانی یعنی آموزش قوانین و مقررات و همچنین آموزش در جهت پیشگیری از جرم است. ما در زمینه آموزش قوانین و مقررات کیفری ضعف عمده ای داریم. آموزش، سنگ بنای تربیت است و نقش اساسی در جامعه پذیری افراد دارد. رسانه های گروهی با توجه به ویژگی هایی مانند گسترده بودن، کثرت مخاطب، سرعت انتقال و وسعت انتشار می توانند بسیار موثر باشند. نکته دیگر آموزشهای خاص از طریق رسانه است که در این زمینه ضعف زیادی داریم. به طور مثال بسیاری از افراد اطلاع ندارند چه موضوعی جرم است. دلیل اصلی آن، نارسایی در بحث اطلاعرسانی است که می توان نقش رسانه را در این زمینه برجسته دانست. هرچند طبق قانون، کلیه قوانین به محض انتشار در روزنامه رسمی و گذشت 15 روز از تاریخ انتشار، لازمالاجر است و از طرفی جهل به قانون رافع مسئولیت کیفری نیست اما این تنها یک فرض است و با واقعیت فاصله زیادی دارد.
نقش رسانهها در جبران این نارسایی بسیار حایز اهمیت است. یکی از راهکارها، آموزش قوانین کیفری است. به عنوان مثال بسیاری از مردم نمیدانند وقتی به عناوین مختلف در یک مرجع قضایی حضور می یابند، از چه حقوقی برخوردار بوده و چگونه رفتار کنند. رسانه ها تا کنون در اطلاع رسانی حقوقی نقش خود را خوب ایفا نکرده اند. سطح مطالب حقوقی در رسانه ها بسیار پایین است هرچند در این زمینه گام های مناسبی نیز برداشته شده است. راهکار دیگر در پیشگیری و کاهش جرم در جامعه است که ما از بزه دیدگی افراد جلوگیری کنیم. مهمترین موضوع در جرم شناسی، ارتقای فرهنگ خودایمن سازی است. یعنی مردم خودشان ایمنی جانی و مالی را بالا ببرند و در پیشگیری از وقوع جرم موثر باشند. به عنوان نمونه در بحث جرایم، تصادفات رانندگی منجر به جرح و فوت را جرم می دانیم. عامل انسانی در بروز این حوادث نقش مهم و اساسی دارد و در صورت رعایت قوانین و مقررات رانندگی توسط رانندگان، دیگر شاهد آمار زیاد آن نخواهيم بود.
رسانه ها مي توانند موقعيت هاي انتخاب جرم را افشا كنند، به ويژه در جرايم اقتصادي كه مبارزه با آنها سخت است.به عبارتي، مهمترين ابزار نظارتي در جامعه ، رسانه ها هستند. چرا كه به مثابه چشم جامعه مدني عمل مي كنند.رسانه ها مي توانند از مردم استفاده كنند.زيرا مردم به راحتي پيام ها و گزارش هاي خود را ارائه مي كنند و در راستاي افشاي برخي جرايم آگاهي مي دهند.
نمونه هايي در كشور ما از اين قبيل وجود داشته است مانند برخي مسائل مربوط به جرايم اقتصادي كه در مراحل ابتدايي، آن را رسانه ها بر ملا كردند.نقش ديگر رسانه ها تقويت بعد ارعاب عمومي مجازات هاست.رسانه ها بايد جنبه ترسانندگي مجازات را برجسته كنند تا همگان دريابند شخصي كه مرتكب جرمي مي شود به سزاي عملش خواهد رسيد.
نكته ديگر ايجاد قبح اجتماعي و حساسيت در جامعه است.در برخي جوامع بعضي از جرايم قبحي ندارند.به عنوان مثال فرار از ماليات در يك كشور نوعي زرنگي به شمار مي آيد و حتي جرايمي مانند قاچاق در برخي كشورها قبح چنداني ندارد.رسانه ها در ايجاد اين قبح اجتماعي و حساس سازي جامعه نقش بسزايي دارند.البته پيشگيري از وقوع جرم به هرطريق ممكن، سلسله محدوديت هايي است كه به مهمترين آنها اشاره مي شود:
الف)پيشگيري مربوط به نوع جرايم: برخي از جرايم مثل اقدامات تروريستي با استفاده از شيوههاي معمول در جرم شناسي قابل پيشگيري نيست و صرفا اقدامات پليسي و كيفري تا حدودي جلوي آنها را ميگيرد.
ب)دومين محدوديت پيشگيري مربوط به مرتكبين و مباشران جرايم است، براي گروهي از افراد مثل مجرمين حرفه اي و مختل مشاعر اقدامات پيشگيرانه كارساز نيست.
قانون
به هرحال اميدواريم به نقطه اي برسيم كه نقش رسانه ها را دراين زمينه ببينيم و رسانه ها وظيفه خود را در راستاي امر مهم پيشگيري از وقوع جرم به خوبي ايفا كنند.